Hoe kon Hitler door de beurskrach aan de macht komen?

Na de economische crisis stortte de economie in Duitsland opnieuw in. Dit had niet alleen gevolgen voor de economie, maar ook voor de politieke situatie binnen het land. Er ontstond werkeloosheid en honger onder de bevolking en hierdoor nam de vraag naar een sterke leider die alle problemen kon oplossen toe.

In dit artikel analyseren we de opkomst van Adolf Hitler en de NSDAP in Duitsland. We onderzoeken of de economische situatie een belangrijke rol gespeeld heeft bij het ontstaan van de Tweede Wereldoorlog, en welke maatregelen Hitler nam om de problemen in zijn land aan te pakken.

De jonge Adolf Hitler en de opkomst van de NSDAP

Jonge jaren van Hitler

Hitler zelf was in het begin onsuccesvol. De kunstacademie van Wenen wilde hem niet aannemen, en hij kon nergens werk vinden. Hij sliep vaak zonder dak boven zijn hoofd. Ten tijde van de Eerste Wereldoorlog vertrok Hitler naar München om de dienstplicht van Oostenrijk te ontwijken. Daarnaast had Hitler sterke nationalistische gevoelens ontwikkeld rondom Duitsland.

In 1914 zette Hitler zich enthousiast in voor de Eerste Wereldoorlog, alwaar hij uiteindelijk de rang van korporaal behaalde. Hij raakte meerdere keren gewond en was zelfs enkele weken blind door een gifgasaanval. Toen ‘zijn’ machtige Duitsland de oorlog verloor was hij razend. Deze woede nam nog verder toe toen zijn land het Vedrag van Versailles ondertekende.

Staatsgreep en verblijf in gevangenis

In 1919 moest hij van de Reichswehr als infiltrant een partij binnendringen, de DAP, deze was sterk socialistisch en nadat Hitler zelf uiteindelijk een toespraak hield vanwege diverse redenen werd hij zelf ook lid. Het was een zeer kleine partij met weinig aanhangers en in 1923 probeerde ze zelfs aan de macht te komen door een staatsgreep te plegen en de Weimarrepubliek te laten vallen.

Dit mislukte echter en Hitler werd tot vijf jaar gevangenisstraf veroordeeld. Binnen de gevangenis had hij veel vrije tijd en hij schreef daar dan ook het boek Mein Kampf waarin hij zijn politieke ideologie duidelijk naar voren bracht. Hitler werd na een jaar in de gevangenis alweer vrijgelaten en vervolgens brak er een korte periode aan waarin zijn manier van denken nauwelijks invloed had op het politieke klimaat van Duitsland.

Beurskrach en de NSDAP

Door de beurskrach in Amerika kwam Duitsland opnieuw in grote economische problemen. Na het Dawesplan van 1923 leek het erop dat de economische situatie weer verbeterde binnen het land, deze verbetering van de economie stopte echter snel nadat de leningen weer terugbetaald moesten worden aan Amerika.

Eerder in 1929 werd de NSDAP al opgericht, destijds een kleine partij met Adolf Hitler als boegbeeld. Na de crisis en het overlijden van Gustav Stressman, de leider van de Duitse Volkspartij greep de partij zijn kans. De NSDAP beloofde de bevolking weer werk en verwachte dan ook een meerderheid in het parlement.

Maar zover was het nog niet: Heinrich Brüning werd de nieuwe bondskanselier. Het beleid van Brüning zorgde ervoor dat uitkeringen en investeringen teruggedrongen werden, maar dat bleek niet verstandig. Aangezien het land zich in een benarde situatie bevindt zou het land juist méér moeten investeren en door deze rampzalige maatregelen nam de armoede vele malen meer toe dan voorheen.

Verkiezingen 1932 en propaganda

De NSDAP’ers, oftewel de nazi’s, grepen hun kans.  Tijdens de verkiezingen van 1932 haalden ze zoveel mogelijk uit de kast om zoveel mogelijk kiezers voor zich te winnen. Door middel van propaganda en speeches beloofde de partij de Duitsers een beter leven waarin de Duitse eer weer hersteld zou worden.

Ondertussen was Brüning alweer vervangen door Franz von Papen, een vriend van president Hindenburg. Papen voerde een autoritair bewind en vrijwel alle leden van zijn regering hadden blauw bloed in zich. Ze werden daarom ook wel het baronnenkabinet genoemd. Daarnaast streefden zij naar een conservatieve samenleving en wilden ze vooral terug naar de tijd waarin een monarchie regeerde. De bevolking was het niet eens met zijn standpunten en de onvrede onder de bevolking nam toe.

Mede dankzij het beleid van deze partij (Zentrum) kregen de nazi’s maar liefst 37% van de stemmen tijdens de verkiezing van juli 1932, maar nog steeds was er geen meerderheid bereikt.

De NSDAP beloofde het volk brood op tafel, en daarvoor kregen ze stemmen terug.

Rijksdagbrand en machtigingswet

Toen op februari 1933 de Nederlandse communist Marinus het Rijksdaggebouw in brand had gezet greep Hitler zijn kans. Hij liet alle communisten arresteren en liet de grondwet buiten werking treden. Voor de brand in de Rijksdag drong Hitler er bij president Von Hindeburg al op aan dat nieuwe verkiezingen nodig waren omdat de NSDAP dan, volgens zijn visie, de meerderheid zou halen. Toen er in maart verkiezingen werden gehouden behaalde de NSDAP met 44 procent echter nog steeds niet de meerderheid: Hitler besloot daarom om de macht gewoon te nemen.

Hitler stelde de machtigingswet voor, met deze wet zou hij vier jaar lang de staat alleen kunnen besturen. Door midden va de S.A., de knokploegen van de NSDAP, wist hij de parlementsleden zo te manipuleren dat ze voor stemden. Vanaf dat moment had Hitler de absolute macht binnen Duitsland en was Duitsland een totalitaire staat geworden.

Economische maatregelen

Een belangrijk punt op de agenda van de NSDAP was het oplossen van de werkeloosheid binnen Duitsland. Hitler maakte hierbij net als Roosevelt veel gebruik van werkgelegenheidsprojecten waarbij de productie en effectieve vraag opgevoerd werden.

In juni 1933 startte het Reinhardt plan, dat voor belasting verlagingen zorgde en net zoals het CCC van Roosevelt, mannen aan het werk zette om (water)wegen te bouwen en de infrastructuur te verbeteren. Er kwamen diverse autobahns (snelwegen) en er werd een speciale auto ontworpen voor het volk: De Volkswagen.

Natuurlijk waren deze verbeteringen en aanleg van nieuwe wegen er niet alleen om de werkloosheid te bestrijden: Hitler paste vooral militaristische keynesiaanse maatregelen toe. Hierbij steunt het land vooral op de oorlogsindustrie, wat Hitler nodig had om een sterk land te worden dat de rest van Europa zou kunnen veroveren. Vrijwel alle bestedingen om de werkloosheid op te lossen werden gedaan voor de verbetering van de krijgsmacht van Duitsland.

Conclusie: bracht Hitler welvaart?

Tijdens deze maatregelen werden de Duitse inwoners vrijwel geheel geïndoctrineerd. Joseph Goebbels, minister van propaganda zorgde ervoor dat er aangepaste lesprogramma’s kwamen, antisemitische maatregelen genomen werden en hij zorgde ervoor dat Hitler goed uit de verf kwam. We weten nu allemaal dat Hitler de oorlogsmacht die hij opbouwde wilde gebruiken om een nieuwe grote Europese oorlog te beginnen…

Uiteindelijk heeft Hitler zich aan één belofte gehouden, hij wist Duitsland welvaart te brengen door mensen te laten werken in de oorlogsindustrie. Ondertussen verbrak hij vanzelfsprekend tientallen andere beloftes maar in tijden van chaos en honger volgen we sneller iemand die op de korte termijn veranderingen kan bieden…

Nu rest ons de vraag of de oorlog voorkomen had kunnen worden wanneer de economische crisis voorkomen was. In het volgende artikel analyseren we dan ook of de Tweede Wereldoorlog ooit had kunnen plaatsvinden zonder de beurskrach van 1929.

Auteur

Over Alex Mostert

Al toen ik 16 was kocht ik stiekem mijn eerste aandeel. Ondertussen beheer ik beleggen.info al meer dan 10 jaar en help ik mensen graag bij het bereiken van 'financiële vrijheid'. Na een studie bedrijfskunde en psychologie heb ik mij volledig toegelegd op ondernemen: de helft van de tijd in Nederland & de helft van de tijd in het buitenland. Lees hier meer over mij & maak kennis! Laat ook vooral een reactie achter onder het artikel!